‘Valsspelende’ schaker heeft Utrechts verleden
Kun je valsspelen met schaken? Nee, zou je zeggen, het bord en de stukken zijn voor iedereen zichtbaar en het is onmogelijk om stiekem met een telefoon stellingen te raadplegen. Ja, zegt wereldkampioen Magnus Carlsen. De beschuldigende vinger van de Noor wijst naar de 19-jarige Amerikaan Hans Niemann die een verleden heeft in Utrecht. Die eist op zijn beurt 100 miljoen dollar wegens smaad van Carlsen.
De schaakrel begon een kleine maand geleden toen Carlsen zich terugtrok uit het Sinquefield-toernooi in St. Louis. Na meer dan 50 partijen had de wereldkampioen sinds 2013 voor het eerst weer een nederlaag geleden. In plaats van die te accepteren beschuldigde hij zijn opponent, Hans Niemann, er indirect van gefraudeerd te hebben. Carlsen gaf geen nadere toelichting, maar verstuurde wel een raadselachtige tweet met daarbij een filmpje van de Portugees José Mourinho die de uitspraak doet: ‘Als ik spreek, kom ik in grote problemen.’ Het was een reactie van de voetbalcoach op, in zijn ogen, discutabele beslissingen van de scheidsrechter.
Kort daarna trof Carlsen opnieuw Niemann, ditmaal in een online schaakpartij. Al na één zet gaf hij op. Een duidelijk statement van de vijfvoudige wereldkampioen, die zich echter in nevelen bleef hullen. ‘Ik wil er best veel meer over zeggen. Helaas kan ik dat niet omdat ik toestemming van Niemann moet krijgen om me in het openbaar uit te spreken. Ik kan alleen met mijn acties spreken. Het is duidelijk dat ik niet meer tegen Niemann wil schaken. Ik hoop dat de waarheid ooit naar buiten komt, wat het ook mag zijn.’
Utrechtse basisschool
Niemann zat tien jaar geleden op basisschool De Spits in Utrecht, zo onthulde onlangs De Volkskrant. Hij kreeg daar schaakles van PieterJan Mellegers. De eerste reflex van de docent toen hij vernam dat Niemann de wereldkampioen had geklopt. ‘Ik dacht: zo, die is nog altijd even fanatiek.’ Want dat was hij in de klas van Mellegers en ook op schaakclub Moira-Domtoren, waar Niemann anderhalf jaar speelde. Maar hij was in die dagen zeker niet het grootste talent, stelt jeugdcoördinator Albertus ten Hertog – de vader van grootmeester Hugo – in de Volkskrant. ‘Ik ben eerlijk gezegd zeer verbaasd dat Hans nu zo’n hoge rating (rond de 2700, red.) heeft. Hij moet een enorme progressie door hebben gemaakt.’
Niemann raakte buiten beeld toen zijn ouders, expats, verhuisden. Wanneer hij twaalf jaar oud is, wordt hij door het online schaakplatform Chess.com tijdelijk als gebruiker verwijderd na verdenkingen dat hij gebruik maakt van een computer. Vier jaar later gebeurt dat nogmaals. Die gebeurtenissen worden nu weer opgerakeld en hebben er kennelijk mede toe bijgedragen dat een commissie van drie personen de zaak verder gaat onderzoeken. De beweringen van beide schakers worden daarbij onder de loep genomen.
Toiletbezoek
Over valsspelen tijdens schaakpartijen doen de wildste verhalen de ronde. Vroeger werd tijdens een toiletbezoek soms informatie uitgewisseld met een andere grootmeester, maar dat kan nu niet meer. Schakers worden bij grote toernooien ook van top tot teen gescand voordat ze mogen spelen. Bij online toernooien zijn de mogelijkheden om vals te spelen veel groter met behulp van zogeheten ‘chess engines’, computerprogramma’s die zoeken naar de beste zet. Maar bij fysieke toernooien registreren camera’s alle handelingen van de spelers.
Een bizarre theorie is die van de buttplug. Hans Niemann zou tijdens zijn partij tegen Carlsen via een op afstand bestuurbaar anaal seksspeeltje seintjes door hebben gekregen. De Amerikaan noemt de beschuldigingen ‘een hetze.’ Hij verklaarde bereid te zijn om naakt achter het schaakbord plaats te nemen. ‘Want ik weet dat ik clean ben.’